Η δημοσιογραφική έρευνα του ICIJ αφορούσε τους Ρώσους ολιγάρχες και τον τρόπο που διοχέτευαν τα χρήματά τους στη Δύση μέσω Κύπρου παρά τις κυρώσεις. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως η έρευνα αποκαλύπτει πως οι «επενδυτές» αγοράζουν σπίτια «μπιρ παρά» για να τα αξιοποιήσουν στη συνέχεια είτε μέσω σταθερού ενοικιοστασίου, είτε ως AirBNB και σε ελάχιστες περιπτώσεις για ακριβότερη μεταπώληση. Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελλάδα καθώς τα λαϊκά νοικοκυριά «ξεσπιτώνονται» λόγω των δανείων τους, ή όταν τα σπίτια τους κι άλλα οικήματα αγοράζονται σε περιόδους κρίσεις για να ενοικιαστούν μετά με υπέρογκα ποσά, αλλοιώνοντας το χαρακτήρα ολόκληρων περιοχών και γειτονιών (βλέπε Εξάρχεια).
Η έκθεση των δημοσιογράφων του ICIJ δείχνει πως αγοράστηκε μια πολυκατοικία στην 44η οδό στο Κουίνς της Νέας Υόρκης. Η πολυκατοικία είχε τεθεί υπό τον στενό έλεγχο μιας ιδιωτική εταιρείας που συνεργαζόταν με ξένους επενδυτές, οι οποίοι αγόραζαν κτίρια ενοικίασης στην περιοχή της Νέας Υόρκης μέσω εταιρειών κελύφη – δηλαδή απρόσωπων εταιρειών που διακινούν δισεκατομμύρια μυστικά κεφάλαια μέσω offshore που βρίσκονται σε φορολογικούς παραδείσους. Η εταιρεία είχε ολοκληρώσει μια έρευνα του λιτού κτιρίου της 44ης οδού και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με τη νέα ιδιοκτησία, οι ενοικιαστές της θα μπορούσαν να πληρώσουν πολύ μεγαλύτερο ενοίκιο.
(Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα, όπου εκπλειστηριάζονται από τις τράπεζες και τα funds σπίτια «κόκκινων δανειοληπτών» που τα αγοράζουν «κοράκια» με προτίμηση στις άκρως εκμεταλλεύσιμες περιοχές που βρίσκονται κοντά στο κέντρο, όπως τα Εξάρχεια, ή σε περιοχές με έντονη ζήτηση στέγης, όπως η περιοχή Ζωγράφου λόγω του της πανεπιστημιούπολης, ή σε περιοχές κοντά σε σταθμούς του μετρό…).
Η πώληση του κτιρίου στη Νέα Υόρκη το 2014 ξεκίνησε με την εκδίωξη των ενοικιαστών. Μια άλλη εταιρεία αύξησε υπερβολικά τα ενοίκια διώχνοντας έτσι τους μακροχρόνιους ενοικιαστές. Πίσω από την πώληση βρισκόταν μια χρηματοοικονομική εταιρεία που εφάρμοζε μια άκρως αναλυτική προσέγγιση για τη δημιουργία κερδών, και ο χρηματοοικονομικός μεσάζων από την Κύπρο που έβγαζε τον πλούτο του «κρύβοντας» χρήματα δισεκατομμυριούχων από το στενό περιβάλλον του Βλαντιμίρ Πούτιν. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πέρυσι, το Ηνωμένο Βασίλειο έβαλε στο στόχαστρο τον Κύπριο πάροχο υπεράκτιων υπηρεσιών, Δημήτρη Ιωαννίδη, σε μια προσπάθεια αποκάλυψης και δίωξης των επαγγελματιών του χρηματοοικονομικού τομέα «που εν γνώσει τους βοήθησαν Ρώσους ολιγάρχες να κρύψουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε πολύπλοκα χρηματοοικονομικά δίκτυα».
Τα χιλιάδες αρχεία παρέχουν λεπτομέρειες ενός σκοτεινού σχεδίου που επηρεάζει πολλά εκατομμύρια ενοικιαστές σε όλο τον κόσμο και δείχνουν τον βαθμό στον οποίο οι μυστικές παγκόσμιες επενδυτικές δομές έχουν διεισδύσει στην αγορά ακινήτων πολύ πέρα από τις πολυτελείς κατοικίες και τις παραθαλάσσιες επαύλεις των πλουσίων. Τώρα πλέον, η πιο καυτή επένδυση για τους εξαιρετικά πλούσιους είναι τα σπίτια και οι πολυκατοικίες σε λαϊκές γειτονιές όπως αυτή στην 44η οδό στο Κουίνς (Εξάρχεια, Βάθη, Μεταξουργείο, Κεραμεικός, Γκάζι… γίνονται στόχος).
Αυτή η μετατόπιση (πέρα από τους ολιγάρχες του Πούτιν) έχει ποικίλες συνέπειες τόσο για τους μακροχρόνιους ενοικιαστές που δεν αντέχουν τα υψηλά ενοίκια και αλλάζουν περιοχή, ή τους ιδιοκτήτες λαϊκών σπιτιών που τα «χάνουν» λόγω (τοκογλυφικών) δανείων. Οι ενοικιαστές και οι ιδιοκτήτες (με κόκκινα δάνεια) αισθάνονται την πίεση μιας νέας φυλής επιθετικών εταιρειών και αγοραστών κατοικιών. Το 2017, μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών προειδοποίησε ότι «ο διευρυνόμενος ρόλος και η άνευ προηγουμένου κυριαρχία των χρηματοπιστωτικών αγορών και των εταιρειών στον τομέα της στέγασης» συνέβαλαν στην αύξηση της φτώχειας, των εξώσεων και των αστέγων σε όλο τον κόσμο. Χρόνια αργότερα, αυτές οι αυξήσεις συνεχίστηκαν με τρομακτικό ρυθμό.
Η επένδυση του Ιωαννίδη στο κτίριο της Νέας Υόρκης ήταν μέρος ενός κύματος αγορών κατά την τραπεζική κρίση του 2008 που έθεσε εκατομμύρια ενοικιαζόμενα σπίτια υπό τον έλεγχο επιθετικών χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων. Η βιασύνη του χρηματοπιστωτικού κλάδου στις ΗΠΑ για τη στέγαση υποβοηθήθηκε από το επίπεδο χρηματοοικονομικού απορρήτου της χώρας, το οποίο επιτρέπει σε επενδυτές με αμφιλεγόμενες ή παράνομες πηγές εισοδήματος να επενδύσουν εκατομμύρια στη χώρα χωρίς καμία διαφάνεια. Μόνο το 2021 με την ψήφιση του νόμου περί εταιρικής διαφάνειας από το Κογκρέσο, τέθηκαν οι βάσεις για την άρση του απορρήτου από τις αμερικανικές εταιρείες κελύφη. Η εφαρμογή του νόμου, ωστόσο, έχει πάρα πολλά παράθυρα και το πρακτικό αποτέλεσμα είναι μηδέν.
Το 2021, το ICIJ επικεντρώθηκε σε πολυκατοικίες στη Φλόριντα που ανήκουν εν μέρει σε υπεράκτια καταπιστεύματα που κατέχουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για τη Λεγεώνα του Χριστού, ένα πλούσιο Ρωμαιοκαθολικό τάγμα γνωστό για ένα διεθνές σκάνδαλο παιδεραστίας. Ως μέρος αυτής της σειράς, το ICIJ ανέφερε επίσης τους μυστικούς δισεκατομμυριούχους επενδυτές που αθόρυβα αγόρασαν χιλιάδες εγκαταλελειμμένα σπίτια στα προάστια στον απόηχο της κρίσης του 2008.
Σύμφωνα με τον David Szakonyi, επίκουρο καθηγητή πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο George Washington οι «επενδυτές ενδιαφέρονται πραγματικά για την εξαγωγή μέγιστων εσόδων από τις μισθώσεις τους» τσακίζοντας τους ενοικιαστές.
Η συμπίεση της Νέας Υόρκης
Τον Μάρτιο του 2014, η Triena Capital Partners, μια χαμηλών τόνων εταιρεία ιδιωτικών συμμετοχών που αναφέρει ως διεύθυνσή της μια ταχυδρομική θυρίδα στο Μανχάταν, έστειλε στην οικογένεια Ιωαννίδη ένα έγγραφο που περιγράφει την πολυκατοικία της 44ης οδού στο Κουίνς ως «υποχρησιμοποιημένο περιουσιακό στοιχείο που παρέχει ευκαιρία για σημαντική αύξηση των εσόδων από ενοίκια».
Το έγγραφο διαβεβαίωνε τους επενδυτές ότι τα ενοίκια του κτιρίου θα μπορούσαν να αυξηθούν γρήγορα κατά 62%! Αυτό θα πραγματοποιηθεί εν μέρει με την ανακαίνιση κάποιων διαμερισμάτων, του λόμπι και του συστήματος ενδοεπικοινωνίας. Το έγγραφο ανέφερε ότι οι αυξήσεις ενοικίων θα μπορούσαν επίσης να προέλθουν από την εξάλειψη του ελέγχου των ενοικίων - μια πολιτική που χαρακτηρίζει την οικονομική στέγαση στη Νέα Υόρκη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Triena θα μπορούσε να ζητήσει από τους μακροχρόνιους ενοικιαστές να φύγουν, με μια τακτική γνωστή ως «εξαγορά».
Το σχέδιο προέβλεπε την πώληση του κτιρίου μετά από λίγα μόλις χρόνια για μεγάλο κέρδος.
Στα μέσα του 2014, ο Ιωαννίδης και τα μέλη της οικογένειάς του έγιναν οι μεγαλύτεροι επενδυτές στο κτίριο. Υπό την ιδιοκτησία του Ιωαννίδη και άλλων επενδυτών, τα ραγδαία αυξανόμενα ενοίκια έδιωξαν τους αρχικούς ενοικιαστές...
Η συνεχής ευκολία της μυστικότητας
Στα αρχεία που εξέτασε το ICIJ, η οικογένεια Ιωαννίδη αγόρασε στην αγορά ακινήτων της Νέας Υόρκης ήδη από το 2010, μια πολυτελή πολυκατοικία στο Κάτω Μανχάταν. Σε αυτή την αγορά χρησιμοποίησαν μια σειρά από εταιρείες-κελύφη που ήταν εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και στο Ντέλαγουερ. (Οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι κατατάσσονται σταθερά στην κορυφαία δικαιοδοσία του οικονομικού απορρήτου και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ενώ το Ντέλαγουερ χρησιμεύει εδώ και πολύ καιρό για την κλασική είσοδο στην αγορά των ΗΠΑ για όσους θέλουν να κρύψουν την επιχείρησή τους.)
Τον Μάρτιο του 2022, λίγες μόνο εβδομάδες μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το κτίριο στην 44η Οδό μεταβιβάστηκε ξανά. Ο Ιωαννίδης και οι συνεπενδυτές του το πούλησαν σε μια μεγάλη κτηματομεσιτική εταιρεία για 7,3 εκατομμύρια δολάρια — ακόμη περισσότερο από ό,τι είχε προβλέψει η λεπτομερής επενδυτική στρατηγική επτά χρόνια νωρίτερα.
Τον προηγούμενο χρόνο, ο Ιωαννίδης και άλλοι συνεπενδυτές αγόρασαν μια άλλη πολυκατοικία στη Νέα Υόρκη, αυτή στην Ντάουνινγκ Στριτ στη γειτονιά Κλίντον Χιλ του Μπρούκλιν — μέσω μιας εταιρείας κοχυλιών με έδρα το Ντέλαγουερ, η οποία είχε και μια εταιρεία κοχυλιών και στη Νέα Υόρκη… Και το ξεσπίτωμα των λαϊκών νοικοκυριών ή τα υπέρογκα ενοίκια καλά κρατούν…
