Χειρότερος εχθρός ο ίδιος μας ο εαυτός

«Η επιχείρηση νομιμοποιείται να αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες προς όφελός της και να χρησιμοποιεί έναν αντί για δύο εργαζόμενους», είπε κυνικά ο κύριος νομικός εκπρόσωπος. Η πρόοδος, λοιπόν, στέλνει έναν εργαζόμενο στην κόλαση και τον επιχειρηματία στον παράδεισο! Γιατί όπως η Εργασία επιδιώκει την απαλλαγή από το Κεφάλαιο, το ίδιο και το Κεφάλαιο επιζητεί τη δική του ελευθερία, την απεξάρτησή του από το βάρος των «σιχαμερών και αχάριστων» εργαζομένων. Η ουτοπία βέβαια του κεφαλαίου είναι το κυνήγι του στόχου των αλχημιστών να δημιουργήσουν χρήμα από το χρήμα. Κι αυτό γίνεται κατορθωτό μέσω του χρηματιστηριακού τζόγου, μέσω της οικονομίας-καζίνο. Σ' αυτή την περίπτωση έχουμε το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, άλλως πως στην εικονική οικονομία. Στην πραγματική οικονομία, όμως, η «ουτοπία» επιδιώκεται μέσω της απαλλαγής από την ανθρώπινη εργασία που επιτυγχάνεται με τις νέες τεχνολογίες και τη ρομποτική. Έτσι, οι νέες τεχνολογίες γίνονται το πεδίο της αντιπαράθεσης κεφαλαίου και εργασίας, όπου το κάθε μέρος επιδιώκει την αξιοποίησή τους για δικό του όφελος. Η κατεύθυνση που θα δοθεί, τελικά, θα εξαρτηθεί από τον πολιτικό συντελεστή και τη δυνατότητα αφύπνισης του κόσμου της εργασίας.    

Αφύπνισης, άραγε, από τι; Από τη συμβολική Τάξη, από το γεγονός ότι «Οι κυβερνήτες και οι πλούσιοι εξουσιάζουν τους εργάτες μόνο και μόνο επειδή και οι εργάτες επιθυμούν το ίδιο, με αυτούς τους ίδιους τρόπους να εξουσιάζουν τον αδελφό τους εργάτη. Για τον λόγο αυτόν –επειδή ταυτίζονται μαζί τους απέναντι στη ζωή- οι εργάτες δεν μπορούν να εξεγερθούν σε μία πραγματική επανάσταση εναντίον των καταπιεστών τους… (γιατί) μέσα του(σ.σ. στον εργάτη) υπάρχει η συναίσθηση ότι κι αυτός θα έκανε το ίδιο, ή το κάνει κιόλας έστω σε μικρότερο βαθμό απέναντι στ’ αδέλφια του…»(Ο Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα). Να, λοιπόν, που ο μεγαλύτερος εχθρός των «κάτω» είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Ένας εαυτός που σκέφτεται ατομικιστικά και κανιβαλικά, ενώ η δική του δύναμη είναι η αδελφοσύνη και η αλληλεγγύη, η δική του ελευθερία είναι συνυφασμένη με μία κουλτούρα αγάπης και μετριοπάθειας.

Αλλά να, η εξουσία του κεφαλαίου διεισδύει στα πάντα. Σχηματίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο( η θέαση του κόσμου, η οπτική γωνία απ’ όπου τον βλέπουμε, αυτό είναι η ιδεολογία).  Η απόλυτη εμπραγμάτωση του ανθρώπου, τείνει να απορροφήσει ολοκληρωτικά το μυαλό, είναι «απόλυτος θάνατος» λέει ο Αντόρνο.

Κι ενώ η μέγιστη βία θεωρείται η πραγμοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης, δηλαδή η μετατροπή του εργαζόμενου από υποκείμενο σε αντικείμενο-πράγμα, ο άνεργος δεν είναι ούτε καν πράγμα, είναι ένα τίποτα. Τα «τίποτα» δεν έχουν κοινωνικές σχέσεις, γιατί οι κοινωνικές σχέσεις είναι σχέσεις μεταξύ πραγμάτων, μεταξύ του χρήματος και του κράτους, μεταξύ των δικών σου χρημάτων και των δικών μου, μεταξύ εργαζομένων-αντικειμένων, ανθρώπων που στερούνται την κοινωνικότητά τους και «μετασχηματίζονται σε «άτομα», το αναγκαίο συμπλήρωμα της εμπορευματικής ανταλλαγής».

Γι’ αυτό «Η πανταχού παρούσα εξουσία συνεπάγεται την πανταχού παρούσα αντίσταση». Η κραυγή μας για την κατάλυση της ανθρωπιάς, για την ταπείνωση του Προσώπου, για την αφαίρεση της αξιοπρέπειας σημαίνει, συγχρόνως, την προβολή μιας συγκεκριμένης ανθρωπιάς, σημαίνει τη χειραφέτηση και την υπέρβαση της ξενότητας και της ξένωσης, προεικονίζοντας το είδος της κοινωνίας για την οποία παλεύουμε.